Quant ditg dura la scola obligatorica? Tge pussaivladads da scolaziun datti suenter la scola? Co èn repartidas las cumpetenzas? Qua chattais Vus ina curta descripziun davart ils fatgs da furmaziun en Svizra.

La Svizra è uffizialmain in pajais pluriling cun quatter linguas naziunalas. Ella è organisada en moda federalistica. L'autonomia chantunala en ils fatgs da scola e l'organisaziun decentrala da la scola èn caracteristicas impurtantas dals fatgs da furmaziun. En il sectur postobligatoric (scolas da furmaziun generala, furmaziun professiunala e scolas autas) han tant la confederaziun sco er ils chantuns lur cumpetenzas. Ils chantuns e lur vischnancas finanzieschan 90 % da las incumbensas da furmaziun dal maun public.

Scola obligatorica

L'obligaziun d'ir a scola dura 11 onns. Al cumenzament da lur obligaziun d'ir a scola han ils uffants per regla 4 onns. 95 % da las scolaras e dals scolars absolvan la scola obligatorica publica da lur vischnanca da domicil. Circa 5 % frequentan ina scola privata. La scola publica ademplescha ina funcziun d'integraziun impurtanta: Uffants che derivan da differentas relaziuns socialas, linguisticas e culturalas frequentan la medema scola.

Il stgalim primar: Il stgalim primar – inclusiv 2 onns scolina u ils emprims 2 onns d'in stgalim d'entrada – cumpiglia 8 onns. En il chantun Tessin vegn purschì supplementarmain als 2 onns da scolina obligatorics 1 ulteriur onn per uffants a partir da 3 onns.

Stgalim secundar I: Il stgalim secundar I dura 3 onns. Sin il stgalim secundar I vegnan las scolaras ed ils scolars instruids en tut ils roms u en ina part dals roms en gruppas da prestaziun. En quest connex datti differentas furmas d'organisaziun (p.ex. classas separadas u classas cuminaivlas cun instrucziun da nivel en singuls roms). En il chantun Tessin dura il stgalim secundar I («scuola media») 4 onns. 

Lingua d'instrucziun: La lingua d'instrucziun è tut tenor la regiun linguistica tudestg, franzos, talian u rumantsch. Las vischnancas da lingua rumantscha enconuschan ina situaziun speziala. Tradiziunalmain vegn dà en Svizra grond pais a l'emprender linguas. Durant il temp da scola obligatoric emprendan las scolaras ed ils scolars ina segunda lingua naziunala ed englais.

Cumpetenzas: La responsabladad per la scola obligatorica han ils chantuns. Sin fundament da la constituziun federala èn ils chantuns obligads d’armonisar sin plaun naziunal las finamiras e las structuras impurtantas. Las vischnancas organiseschan il manaschi da scola. Las fermas ragischs localas permettan da realisar soluziuns adattadas al lieu.

Dapli davart il tema scola obligatorica

Furmaziun postobligatorica

En il sectur da la furmaziun postobligatorica (stgalim secundar II e stgalim terziar) furman per regla relaschs interchantunals u da dretg federal la basa per las purschidas da furmaziun. Ils chantuns èn responsabels per exequir questas purschidas e mainan las scolas. Las duas scolas politecnicas federalas vegnan manadas da la confederaziun.

Stgalim secundar II: Circa dus terzs dals giuvenils midan suenter la scola obligatorica ad in emprendissadi che cumbina la scola e la pratica (emprendissadi dual). El terminescha cun in attestat federal da qualificaziun e po er vegnir absolvì cun maturitad professiunala. Circa in terz dals giuvenils frequenta ina instrucziun en scola (scola media spezialisada u gimnasi) che als prepara per in studi ad ina scola auta.

Tut en tut fan passa 90% dals giuvenils in diplom dal stgalim secundar II. Quest diplom als dat la pussaivladad d'entrar directamain en ina professiun, da midar ad ina scola spezialisada superiura u – cun ina maturitad gimnasiala, cun ina maturitad spezialisada u cun ina maturitad professiunala – da cuntinuar cun lur scolaziun en ina scola auta. La quota da maturitad importa totalmain 40.9% (maturitad gimnasiala, maturitad spezialisada e maturitad professiunala).

Dapli davart il tema stgalim secundar II

Stgalim terziar: Il stgalim terziar cumpiglia las scolas autas (scolas autas universitaras, scolas autas spezialisadas u scolas autas da pedagogia) e – sco segunda pitga impurtanta – la furmaziun professiunala superiura. La furmaziun professiunala superiura sa drizza a glieud da professiun cun experientscha e permetta a quella da sa spezialisar u da sa qualifitgar vinavant. Ella cumpiglia scolaziuns a scolas spezialisadas superiuras u ils diploms, sch'ins ha fatg cun success in examen reglamentà sin plaun federal (examen professiunal ed examen professiunal superiur).

La quota da diploms sin il stgalim terziar importa circa 45%; da quai èn var dus terzs diploms universitars e circa in terz diploms da la furmaziun professiunala superiura.

Dapli davart il tema stgalim terziar

Las particularitads dals fatgs da furmaziun da la Svizra

Ils fatgs da furmaziun svizzers vegnan caracterisads oravant tut:

• d'ina gronda permeabilitad: I dat differentas vias d'entrar u da midar en ina scolaziun u en ina scola sco er da prender suenter ina scolaziun;
• d'in access avert a tut las purschidas da furmaziun: Tgi che ha las qualificaziuns, po da princip absolver la scolaziun ch'ella u ch'el giavischa. Tar las scolas autas po er il lieu da furmaziun vegnir elegì libramain. Pervia da la purschida da plazzas d'emprendissadi datti tschertas restricziuns en il sectur da la furmaziun professiunala. En intginas scolas autas universitaras vala in numerus clausas per singuls roms.

Stadi dal december 2020